وصول مطالبات در قانون و در زبان حقوقی به اخذ و کارسازی دیون مالی از مدیون در حق دائن تعبیر گشته است. شاید در نگاه اول وصول مطالبات عملی ساده و غیر تخصصی به نظر آید و هر شخص با اندیشه به این امر که بدون داشتن تخصص و اطلاعات حقوقی می تواند مطالبات خود را وصول نماید، بدون مشورت با اهل فن خود به دنبال انجام این امر رفته و ممکن است در عمل با مشکلات عدیده مواجه گردد و به دلیل ناآگاهی از قوانین و رویه قضائی، گاه ممکن است فرصت احقاق حق خود را برای همیشه از دست بدهد. وصول مطالبات در ظاهر ساده ولی در عمل دارای پیچیدگی های بسیار بوده و دارا بودن تخصص و تجربه و یا دخالت اهل فن را می طلبد.
مهمترین مزایای اسناد تجارتی بر اسناد عادی عبارت است از:
۱) مسؤولیت تضامنی کلیه کسانی که به نحوی از انحاء در روی سفته،برات یا چک امضایی گذاردهاند اعم از صادر کننده، قبول کننده یا ظهرنویس یا ضامن که برای پرداخت مبلغ سند، مسؤولیت تضامنی دارد.
۲) امکان رسیدگی سریع به دعاوی مربوط به اسناد تجارتی.
۳) امکان تقاضای تأمین از دادگاه به محض تقدیم دادخواست جهت مطالبه وجوه موضوع اسناد تجارتی.
۴) اسناد تجارتی به خودی خود معرف طلب آن میباشند و به اصطلاح تعهد ناشی از اسناد تجارتی از تعهد منشأ و اولیهای که در طی آن سند تجارتی صادر شده است، مستقل هست.
سفته و چک از جمله معروفترین اسناد تجاری هستند و حتی اگر میان اشخاص غیر تاجر رد و بدل شوند، نیز تابع قانون تجارت هستند، اما عنوان کلی اسناد تجاری به برات و سفته و چک محدود نمیشود. در دنیای تجارت، بسیاری از اسناد چنین عنوانی دارند؛ مانند قبض انبار، سند در وجه حامل،اوراق بهادار، اوراق قرضه، اوراق سهام بارنامه و اسناد اعتباری، این اسنادکه در تجارت استفاده میشوند، سندتجاری هستند. منظور از اسناد تجاری در ایران، معمولاً اسنادی است که از بسیاری جهات به برات شبیه اند و خصوصیتهای عمده آن را دارند، این اسناد سفته و چک میباشند.
ویژگیهای مشترک برات، سفته و چک به گونه ای است که در مورد آنها به جای عنوان اسناد تجاری میتوان از عنوان اسناد براتی استفاده کرد. این اسناد جملگی قابل ظهرنویسی اند. ارزش آنها به پول جاری، روی آنها ذکر شده است و در مدت کوتاهی قابل پرداخت هستند. متعهد برات، سفته یا چک به دلیل امضای این اسناد نمیتواند در مقابل دارنده آن به ایراداتی متوسل شود که میتوانست آنها را در مقابل انتقال دهنده (به علت معامله هایی که به لحاظ آن سند براتی صادر کرده)، مطرح کند زیرا تعهد براتی از تعهد حاصل از معامله اصلی جدا و مستقل است. مثلاً در معامله اتومبیل، خریدار نمیتواند به دلیل اختلافی که با فروشنده پیدا کرده است از پرداخت وجه چک یا سفته خودداری کند. به همین دلیل اسناد مورد بحث به عنوان وسیله پرداخت، نقشی نظیر پول دارند،
البته یاد به این نکته مهم توجه داشت که در حقوق ما پرداخت از طریق برات، سفته و چک، بدهکار را بریالذمه نمیکند، در حالی که پرداخت به پول باعث برائت ذمه متعهد میشود. بنابراین، هرگاه در معاملهای مثل بیع از پول به عنوان وسیله پرداخت استفاده شود، تعهد متعهد (خریدار) که ناشی از معامله اصلی است، با تسلیم مبلغی پول ساقط میشود؛ اما اگر به جای پول از اسناد تجاری مزبور استفاده شود تا زمانی که وجه این اسناد به صورت تسلیم پول و یا واریز به حساب متعهد پرداخت نشود، تعهد متعهد (خریدار) همچنان باقی خواهد بود.
دارنده برات، سفته و چک میتواند به صرف تقدیم دادخواست و بدون آنکه درصدی از خواسته را به عنوان خسارت احتمالی خوانده بپردازد، تقاضای صدور قرار تامین خواسته کند و نیز اینکه ماده ۲ قانون صدور چک، آن را در ردیف اسناد لازمالاجرا قرار داده است و دارنده چک میتواند برای وصول وجه چک، علاوه بر دادگستری به ادارههای ثبت مراجعه کند.
بدون دیدگاه