از برجسته ترین و مهم ترین مراجع قضایی کشور ، دیوان عالی کشور می باشد . مطابق با اصل یکصد و شصت و یک قانون اساسی ، به منظور نظارت نمودن بر اجرای صحیح قانون در محاکم و همچنین ، ایجاد وحدت رویه قضایی و انجام دادن مسئولیت هایی که بر طبق قانون به آن محول گشته است ، بر طبق ضوابطی که رئیس قوه قضائیه تعیین می نماید ، دیوان تشکیل می شود .
نکته حائز اهمیت دیگری که باید به آن توجه داشت ، این امر است که : رئیس دیوان عالی کشور ، رئیس شعبه یک می باشد . در واقع ، قسمت شعب در دیوان ، معمول ترین وظیفه دیوان است که رسیدگی نمودن به درخواست های فرجام واصله ، در خصوص آراء صادره از محاکم در امور حقوقی و یا حتی تجدید نظر در امور کیفری ، را بر عهده دارد .
بر اساس نظریه تفسیری ، شماره چهارصد و هجده مورخ دوم مرداد ماه سال 1369 شورای نگهبان :
۱ / با عنایت به تشکیلات موجود عنوان ، دیوان عالی کشور در اصل یکصد و شصت و یک ، شامل دادسرای دیوان عالی هم می گردد .
۲ / در مورد نظارت دیوان و دادستان کل و همچنین ایجاد نمودن واحد نظارت توسط هر کدام از آن ها ، اصل یکصد و شصت و یک ساکت است و نیاز به قانون دارد .
لازم به ذکر است که : در دیوان عالی کشور ، پرونده بعد از وصول در دیوان ، توسط رئیس دیوان یا معاون او به یکی از شعب دیوان ارجاع خواهد شد ، و سپس پرونده ها به نوبت مورد بررسی قرار خواهند گرفت . نکته بسیار مهمی که باید در خصوص دیوان عالی کشور ، ذکر نمود این امر است که : رسیدگی در دیوان بدون حضور طرفین می باشد ( مگر در صورتی که ، حضور آن ها در مواردی لازم و ضروری باشد ) . به همین سبب ، شایسته است که افراد برای طی نمودن مراحل پرونده خود ، از وکیلی مجرب و کارآزموده کمک بگیرند . و به عبارتی طی نمودن تمامی مراحل پرونده را ، به وکیلی مجرب بسپارند .
رئیس دیوان عالی کشور چگونه انتصاب می شود و چه شرایطی دارد ؟
در پاسخ به این سوال باید اشاره کرد که : مطابق با اصل یکصد و شصت و دو قانون اساسی ، رئیس دیوان و دادستان کل حتما باید مجتهد آگاه به امور قضائی و عادل باشد . و رئیس قوه قضائیه نیز با مشورت قضات دیوان ، برای مدت پنج سال آن ها را به این سمت ، منصوب می نماید .
مزایای داشتن وکیل دیوان متخصص و با تجربه عالی کشور
ممکن است این سوال برای هر فردی پیش آید که ، چرا باید پیش از هر اقدامی با وکیلی مجرب و متخصص مشورت نماید ، و طی نمودن پرونده خود را به او بسپارد ؟ در پاسخ به این سوال ، باید افزود که : مشورت نمودن با وکیل دیوان عالی کشور و سپردن طی کردن ۰ تا صد پرونده به او ، باعث می شود که پرونده شخص به بهترین نحو و در کوتاه ترین زمان ممکن ، رخ دهد . تا در نهایت ، شخص به نتیجه ای مطلوب رسد . در دیوان عالی کشور ، متخصص ترین و برجسته ترین قضات کشور وجود دارند . در واقع ، دیوان به قدری قدرت دارد که می تواند حتی تخلفات رئیس جمهور را نیز ، بررسی نماید . و به خاطر همین حساسیت بسیار زیاد است ، که اهمیت حضور یک وکیل متخصص و کاربلد احساس می شود .
هیات عمومی دیوان ، این شایستگی را دارد که حکم دادگاه وحدت رویه را صادر کند . که در واقع ارزش آن با قانون برابری می نماید . در خصوص چگونگی بررسی نمودن پرونده هایی که در دیوان عالی کشور مطرح می شوند ، باید افزود که : رسیدگی در دیوان به صورت شکلی می باشد . به این معنا که : همان طور که ذکر شد ، دو طرف دعوا در دادسرا حضور نمی یابند ، مگر آن که از جانب دیوان برای ارائه پاره ای از توضیحات ، احضار گردند .
رای وحدت رویه به چه معنا می باشد ؟ و چرا حضور وکیل اهمیت بسیار زیادی دارد ؟
مسئله دیگری که وکیل دیوان به آن اشاره خواهد نمود ، در خصوص رای وحدت رویه می باشد . در واقع ، زمانی که در مورد یک موضوع واحد ، هیچ قانونی وجود نداشته باشد و پرونده های مختلفی هم در خصوص آن مطرح شود ، و قضات نیز در شعب مختلف دادگاه ها ، در خصوص آن موضوع آراء مختلفی صادر نموده باشند . پرونده به جهت تعیین تکلیف نهایی ، به دیوان ارجاع خواهد شد . که در شعب خاص دیوان ، رسیدگی و در نهایت رای صادر می گردد . رایی که در دیوان صادر می گردد ، به عنوان قانونی واحد و جدید در تمام مراجع باید اجرا شود .
به عبارت دیگر ، دیوان با صادر نمودن رای نوعی وحدت رویه در مورد یک موضوع ، ایجاد می نماید که در حکم قانون می باشد .
بنابراین ، نکته ای که افراد باید به آن توجه داشته باشند ، این امر است که : باید در انتخاب نمودن وکیل دیوان عالی کشور ، نهایت دقت را داشت . چرا که حکم دادگاه دیوان عالی کشور ، به هیچ عنوان قابل تغییر دادن نمی باشد . بنابراین وکیل دیوان عالی کشور ، باید از تمام قوانین و تبصره ها آگاه باشد و بر آن ها اشراف کامل داشته باشد ، تا بتواند به بهترین شکل ممکن ، مراحل پرونده را طی نماید . از جمله دارا بودن مزایای وکیل دیوان عالی کشور ، می توان به :
۱ / افزایش سرعت در طی نمودن روند دادرسی ،
۲ / حضور یافتن وکیل دیوان عالی کشور به جای موکل ،
۳ / نوشتن لایحه برای اموری که مربوط به پرونده می باشد ،
۴ / پیگیری نمودن پرونده ،
و …. ، اشاره کرد .
چند مرجع رسیدگی در دیوان عالی کشور وجود دارد ؟
سوال دیگری که ممکن است فرد از وکیل دیوان عالی کشور بپرسد ، این امر است که : مراجع رسیدگی در دیوان ، چه مراجعی هستند ؟ در پاسخ به این سوال ، باید افزود که : مراجع رسیدگی در دیوان ، عبارت است از :
۱ / فرجام خواهی ،
۲ / مجوز احاله پرونده کیفری ،
۳ / بررسی نمودن به تخلفات رئیس جمهور ،
۴ / مشخص کردن مرجع صالح به منظور حل اختلاف میان دو مرجع قضائی .
هیات عمومی دیوان دارای چه ترکیبی است ؟
در پاسخ به این سوال ، باید افزود که : در اجرای اصل ۱۶۱ قانون اساسی و دیگر قوانین ( همچون : آیین دادرسی کیفری و آیین دادرسی مدنی ) ، هیات عمومی دیوان عالی کشور ، حسب مورد به جهت صادر نمودن آراء وحدت رویه و همچنین ، تصمیم گیری در مورد آراء اصراری ، تشکیل می شود .
هیات عمومی وحدت رویه ، با حضور دادستان کل کشور ( یا نماینده او ) ، به ریاست رئیس دیوان عالی کشور ( و یا حتی یکی از معاونان قضائی او ) ، و اعضای معاون شعب دیوان عالی و حداقل سه چهارم روسا ، تشکیل می گردد .
لازم به ذکر است که : در صورت لزوم ، معاون هیات عمومی می تواند بعد از کسب نظر رییس دیوان عالی کشور ، از صاحب نظران ، کارشناسان و استادان برجسته در حوزه مرتبط و مربوط با موضوع ، به منظور ارائه نمودن نظر مشورتی ، و همچنین از قضات صادر کننده آراء مختلف و متعارض ، به جهت توضیح آراء خود دعوت نماید .
فرجام خواهی به چه معناست ؟
نکته دیگری که وکیل دیوان عالی کشور ، می تواند به آن اشاره کند این امر است که : رایی که در دادگاه صادر می شود ، باید بر طبق شرع و قانون صادر شده باشد . حال مرجعی که به این امر نظارت می کند ، دیوان عالی کشور می باشد . به عبارت دیگر ، همان طور که در فوق نیز اشاره شد ، از جمله وظایف دیوان عالی کشور ، نظارت نمودن بر اجرای صحیح قوانین و مطابقت آنان با مقررات قانونی و همچنین موازین شرعی می باشد . به همین سبب ، در صورتی که محکوم دعوی ، موضوع را با مواردی که ذکر شد تشخیص ندهد می تواند تقاضای رسیدگی از مرجع فرجام خواهی ، نماید .
حکم دادگاه اصراری ، به چه معناست ؟
در پاسخ به این سوال ، باید افزود که : چنانچه در دادسرا رایی صادر شده باشد ، و دیوان آن رای را قبول و نقض نکند ، در این صورت پرونده مورد نظر ، به دادسرا هم عرض صادر کننده حکم ، ارسال خواهد شد و مورد بررسی قرار خواهد گرفت .
سپس دادسرا هم عرض ، پس از بررسی پرونده مورد نظر ، رای دادگاه اول را تایید می نماید یا به آن رای اصرار می ورزد . در این صورت رای صادر شده ، اصراری می باشد . به عبارت دیگر می توان گفت : رای اصراری حکمی می باشد که دادگاه ، برخلاف نظر دیوان صادر نموده و متفاوت با رای وحدت رویه است .
دیوان عالی کشور دارای چه شعبی می باشد ؟
مسئله مهمی دیگری که می توان به آن اشاره کرد ، در خصوص این امر می باشد که دیوان عالی کشور، دارای چه شعبی است؟ در پاسخ به این سوال باید افزود که شعب دیوان عالی کشور ، عبارت است از :
۱ / شعب کیفری : در برخی امور کیفری ، نسبت به آراء کیفری حق فرجام خواهی وجود دارد که شعب کیفری دیوان ، به آراء فرجام خواسته شده رسیدگی می نمایند .
۲ / شعب حقوقی : این شعب ، به آراء مورد فرجام خواهی در خصوص امور حقوقی، رسیدگی می کنند.
۳ / شعب تشخیص : بعد از اعاده دادرسی ، با استناد کردن به این موضوع که رای صادر شده خلاف شرع بین می باشد ، رئیس قوه قضائیه به بررسی نمودن خلاف شرع بین بودن رای صادر شده ، می پردازد . چنانچه توسط رئیس قوه قضائیه ، رای مورد اعاده ، خلاف شرع بین تشخیص داده شود ، وظیفه نقض نمودن رای و رسیدگی ماهوی به این امر ، بر عهده شعب تشخیص می باشد . لازم به ذکر است که : شعب تشخیص دیوان عالی کشور ، از پنج نفر قضات دیوان ( با انتخاب رئیس قوه قضائیه ) تشکیل می گردد . شعب تشخیص ، مرجع رسیدگی نمودن به تجدیدنظر خواهی از آراء قطعی است .
حل اختلاف در صلاحیت دادگاه ها
یکی از مسائل مهمی که دیوان عالی کشور ، به آن رسیدگی می نماید و در خصوص آن تعیین تکلیف می کند ، مسئله حل اختلاف در صلاحیت دادگاه ها می باشد . به عبارت دیگر ، هنگامی که دادگاهی که پرونده در آن مطرح می باشد ، خود را صالح به رسیدگی نداند و قرار عدم صلاحیت صادر نماید و پرونده را به دادگاهی که صالح می داند ، بفرستد در این صورت این امکان وجود دارد که آن دادگاه نیز خود را صالح به رسیدگی نمودن به پرونده نداند ، که به چنین وضعیتی ، اختلاف در صلاحیت گفته می شود ، و حل نمودن این مسئله بر عهده دیوان عالی کشور است .
بهترین وکیل دیوان عالی
وکلای بسیاری در تمام زمینه های حقوقی ، مشغول به فعالیت می باشند . اما بحث دیوان عالی کشور ، از لحاظ آن که موضوعی بسیار تخصصی می باشد ، نیازمند دقت و توجه بسیار زیادی است . و باید این امر را به فردی سپرد ، که سال ها در این زمینه فعالیت کرده و پرونده های بسیاری را با موفقیت تمام ، به سرانجام رسانده است .به عبارت دیگر ، در هنگام مواجه شدن با چنین مسئله ای ، بی شک باید با فردی با تجربه و متخصص در این حوزه ، مشورت نمود . چرا که پرونده های دیوان عالی کشور ، نسبت به دیگر پرونده ها ، از حساسیت بسیار بیش تری برخوردار هستند .