آیا از خرید اخیر خود از یک فروشگاه دخانیات ناراضی هستید؟
نگرانید که کالای تقلبی دریافت کردهاید یا با گرانفروشی هنگفت مواجه شدهاید؟ این تجربه ناخوشایند، بسیاری از مصرفکنندگان را دلسرد میکند. اما راه حل، سکوت نیست.
قبل از اینکه به سراغ نحوه پیگیری برویم، یادتان باشد که بهترین راه پیشگیری، خرید از مراکز معتبر است. فروشگاههایی مانند تهران اسموک با ارائه محصولات اصلی و تضمین کیفیت، خیال شما را از ابتدا راحت میکنند. اما اگر کار از کار گذشته، این مقاله راهنمای کامل شما برای پیگیری حقوقتان است.
مواجهه با تخلف در فروشگاه‌های عرضه‌کننده محصولات دخانی، از گرانفروشی گرفته تا فروش کالای قاچاق و تقلبی، تجربه‌ای آزاردهنده است. بسیاری از شهروندان از حقوق خود در این زمینه آگاه نیستند و نمی‌دانند چگونه باید اقدام کنند. ثبت شکایت از دخانیاتیها نه تنها به بازپس‌گیری حق شما کمک میکند، بلکه گامی مهم در جهت شفاف‌سازی بازار و حفظ سلامت عمومی جامعه، بهویژه نوجوانان، محسوب میشود. در این مقاله جامع، به شما نشان خواهیم داد که چگونه و به کدام مراجع می‌توانید تخلفات صورت گرفته را گزارش دهید.
انواع تخلفات رایج در فروشگاه‌های دخانیات
شناخت دقیق تخلف، اولین قدم برای یک شکایت مؤثر است. واحدهای صنفی فروشنده محصولات دخانی (سیگار، ویپ، پاد، تنباکو و…) ممکن است مرتکب تخلفات گوناگونی شوند که هرکدام مرجع پیگیری خاص خود را دارد.
گرانفروشی و عدم درج قیمت
یکی از شایعترین تخلفات، گرانفروشی سیگار و سایر محصولات دخانی است. این امر به چند شکل رخ میدهد:
- فروش بالاتر از قیمت مصوب: بسیاری از محصولات دخانی، بهویژه سیگارهای پرمصرف داخلی، دارای قیمت مصوب از سوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز یا سازمان حمایت هستند. فروش بالاتر از این نرخ، تخلف قطعی است.
- عدم ارائه فاکتور یا درج قیمت: طبق قانون نظام صنفی، فروشنده موظف به نصب برچسب قیمت روی تمام کالاها و ارائه فاکتور در صورت درخواست مشتری است. امتناع از این کار، خود یک تخلف قابل پیگیری است.
- کمفروشی: اگرچه در مورد سیگار کمتر مصداق دارد، اما در مورد تنباکوهای کیلویی یا محصولات مشابه ممکن است رخ دهد.
گرانفروشی، مستقیماً با سازمان تعزیرات حکومتی و سامانه 124 (سازمان صمت) در ارتباط است.
فروش محصولات قاچاق، تقلبی و تاریخ مصرف گذشته
این بخش، مستقیماً با سلامت مصرفکننده در ارتباط است و از حساسیت بالایی برخوردار است.
- کالای قاچاق: محصولاتی که بدون مجوز قانونی و پرداخت عوارض گمرکی وارد کشور شدهاند. این کالاها معمولاً فاقد پیامهای هشداردهنده بهداشتی مصوب (تصاویر روی پاکت) هستند.
- کالای تقلبی (فِیک): این مورد بهویژه در بازار ویپ و پاد سیستم بسیار شایع است. فروش پاد تقلبی یا جویسهای (مایع ویپ) غیراصلی میتواند آسیبهای جدی به سلامت دستگاه تنفسی وارد کند. تشخیص این کالاها برای مصرفکننده عادی دشوار است.
- کالای تاریخ مصرف گذشته: فروش تنباکو یا حتی سیگارهای تاریخ گذشته که کیفیت و طعم خود را از دست دادهاند و میتوانند مضر باشند، تخلف بهداشتی محسوب میشود.
برای جلوگیری از این مشکل، توصیه اکید میشود که همیشه از فروشگاههایی خرید کنید که اصالت کالای خود را تضمین میکنند. اعتبار یک فروشگاه، بهترین ضامن خرید شماست.
فروش به افراد زیر سن قانونی (زیر 18 سال)
طبق قوانین صریح کشوری و بینالمللی، فروش سیگار به افراد زیر 18 سال و هرگونه محصولات دخانی (اعم از ویپ، پاد و…) به این رده سنی مطلقاً ممنوع است. این یکی از جدیترین تخلفاتی است که یک واحد صنفی دخانیات میتواند مرتکب شود. این تخلف مستقیماً توسط وزارت بهداشت (سامانه 190) و نیروی انتظامی قابل پیگیری است. مشاهده این تخلف را باید فوراً گزارش داد.
تخلفات بهداشتی و صنفی
این موارد شامل عدم رعایت بهداشت محیط در فروشگاه، فروش فلهای غیربهداشتی تنباکو، یا نداشتن پروانه کسب معتبر از اتحادیه مربوطه (صنف فروشندگان) است. نداشتن جواز کسب به معنای فعالیت غیرقانونی و عدم نظارت بر آن واحد صنفی است.
مراجع رسمی برای شکایت از دخانیاتیها (راهنمای کامل)
پس از شناسایی نوع تخلف، باید مرجع درست را برای ثبت گزارش تخلف دخانیات انتخاب کنید. انتخاب مرجع اشتباه، تنها فرآیند پیگیری را طولانی و شما را دلسرد میکند.
1. سامانه 124 (سازمان صنعت، معدن و تجارت)
حوزه تخصصی: تخلفات اقتصادی و صنفی.
سامانه ۱۲۴ (samt.124.ir) بهترین و سریعترین راه برای گزارش تخلفاتی مانند:
- گرانفروشی سیگار و سایر محصولات
- عدم درج قیمت
- کمفروشی
- عدم صدور فاکتور
- احتکار (در صورتی که فروشنده از فروش کالا امتناع کند)
پس از ثبت شکایت در این سامانه (چه به صورت تلفنی با شماره 124 و چه به صورت اینترنتی)، یک کد رهگیری دریافت خواهید کرد. بازرسان اصناف موظفند در اسرع وقت به واحد صنفی مراجعه و نتیجه را به شما اعلام کنند.
2. سامانه 190 (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی)
حوزه تخصصی: تخلفات بهداشتی و سلامتمحور.
این سامانه که به «سامانه رسیدگی به شکایات مردمی وزارت بهداشت» معروف است، مرجع اصلی گزارش تخلفات زیر است:
- فروش سیگار به افراد زیر 18 سال (مهمترین مورد)
- فروش محصولات دخانی تاریخ مصرف گذشته
- عدم رعایت بهداشت محیط در فروشگاه
- تبلیغ محصولات دخانی در داخل فروشگاه (که ممنوع است)
بازرسان بهداشت محیط پس از دریافت گزارش شما، به محل اعزام میشوند و در صورت احراز تخلف، با واحد صنفی برخورد قانونی (از اخطار کتبی تا پلمب) خواهند کرد.
3. سازمان تعزیرات حکومتی
حوزه تخصصی: رسیدگی و صدور رأی برای تخلفات اقتصادی و بهداشتی.
در حالی که سامانه‌های 124 و 190 بیشتر نقش ضابط و بازرس را دارند، سازمان تعزیرات حکومتی مرجع صدور حکم و جریمه است. شما می‌توانید مستقیماً نیز به شعب تعزیرات (به صورت حضوری یا از طریق وب‌سایت tazirat.gov.ir) شکایت کنید، اما معمولاً بهتر است ابتدا از طریق دو سامانه قبلی اقدام کنید تا پرونده توسط بازرسان تکمیل و به تعزیرات ارجاع شود.
4. اتحادیه صنف فروشندگان محصولات دخانی
هر واحد صنفی زیر نظر یک اتحادیه فعالیت میکند. بازرسی اصناف و اتحادیه‌ها نیز به شکایات صنفی رسیدگی میکنند. این گزینه معمولاً برای زمانی مناسب است که تخلف مربوط به خود صنف باشد (مثلاً فعالیت بدون پروانه کسب) یا از مراجع دیگر نتیجه نگرفته باشید.
راهنمای گام به گام ثبت شکایت مؤثر
برای اینکه شکایت از فروشگاه ویپ یا سیگار شما به نتیجه برسد، باید فرآیند را به درستی طی کنید.
مرحله اول: جمع‌آوری مستندات (بسیار مهم)
دست خالی شکایت نکنید. مستندات، شانس موفقیت شما را به شدت افزایش می‌دهند. تا حد امکان موارد زیر را آماده کنید:
- فاکتور یا رسید خرید: مهمترین سند شما که قیمت، تاریخ و نام فروشگاه (یا حداقل آدرس) در آن قید شده است.
- عکس یا فیلم: از قیمت‌های درج نشده، از محصول تقلبی (بسته‌بندی آن)، یا در صورت امکان (و با احتیاط) از خود تخلف (مانند فروش به نوجوانان).
- مشخصات دقیق واحد صنفی: نام فروشگاه، آدرس دقیق، و اگر امکان دارد، شناسه صنفی یا پروانه کسب.
- نمونه کالا: اگر کالای تقلبی یا تاریخ گذشته خریده‌اید، آن را نگه دارید.
مرحله دوم: انتخاب مرجع مناسب و ثبت شکایت
با توجه به توضیحات بخش قبل، مرجع درست را انتخاب کنید:
- برای گرانفروشی سیگار؟ سامانه 124.
- برای فروش پاد تقلبی؟ ابتدا 124 (برای تقلب در کسب) و سپس اتحادیه.
- برای فروش به نوجوان؟ فوراً سامانه 190.
در هنگام ثبت شکایت (تلفنی یا آنلاین)، تمام جزئیات و مستندات را با آرامش و دقت شرح دهید.
مرحله سوم: پیگیری شکایت
پس از ثبت، حتماً کد رهگیری دریافت کنید. اکثر سامانه‌ها به شما اجازه می‌دهند تا به صورت آنلاین یا تلفنی، وضعیت پرونده خود را پیگیری کنید. پیگیری شما نشان‌دهنده جدیت شماست و فرآیند را تسریع میکند.
چگونه سیگار، ویپ و پاد اصل را از تقلبی تشخیص دهیم؟
بخش بزرگی از شکایات، مربوط به فروش سیگار تقلبی یا ویپ‌های فِیک است. پیشگیری همیشه بهتر از درمان (شکایت) است. در اینجا چند نکته برای تشخیص کالای اصل از تقلبی آورده شده است که نشان‌دهنده تجربه و تخصص در این حوزه است.
بررسی برچسب اصالت، هولوگرام و پیام بهداشتی
سیگارهای مجاز باید دارای پیام‌ها و تصاویر بهداشتی مصوب باشند. محصولات وارداتی مجاز (مانند برخی جویس‌ها یا دستگاه‌ها) باید برچسب اصالت کالا (برچسب زرد رنگ قابل استعلام) یا حداقل هولوگرام شرکت واردکننده رسمی را داشته باشند. کالاهای فاقد این موارد، به احتمال زیاد قاچاق یا تقلبی هستند.
توجه به کیفیت بسته‌بندی و چاپ
محصولات تقلبی معمولاً دارای کیفیت چاپ پایین، رنگ‌های کدر یا نامفهوم، و بسته‌بندی ضعیف (مثلاً پلاستیک دور پاکت سیگار که به راحتی پاره میشود) هستند. فونت‌های ناخوانا یا غلط‌های املایی روی بسته‌بندی، نشانه‌های قطعی تقلبی بودن هستند.
خرید از فروشگاه‌های معتبر و تخصصی
این مهمترین اصل است. فروشگاه‌های دکه‌ای یا سوپرمارکت‌های غیرتخصصی، معمولاً بهترین مکان برای خرید دستگاه‌های حساس مانند ویپ یا پاد نیستند. برای اطمینان از اصالت محصولاتی مانند پاد سیستم، بهترین کار مراجعه به فروشگاه‌های تخصصی و معتبر، چه آنلاین و چه حضوری، است.
برای مثال، در بخش پاد سیستم‌های تهران اسموک، می‌توانید با اطمینان از اصالت کالا و با مشاهده مشخصات کامل هر دستگاه، خرید کنید. فروشگاه‌های معتبر، اعتبار خود را فدای سود حاصل از فروش کالای تقلبی نمی‌کنند.
❓ سوالات متداول در مورد گزارش تخلف دخانیات (FAQ)
1. آیا می‌توانم به صورت ناشناس شکایت کنم؟
بله، هر دو سامانه 124 (صمت) و 190 (وزارت بهداشت) امکان ثبت شکایت به صورت ناشناس و محرمانه را فراهم میکنند. اولویت این سامانه‌ها بررسی تخلف است، نه افشای هویت شاکی.
2. شکایت از فروش اینترنتی سیگار و ویپ چگونه است؟
اگر از یک فروشگاه اینترنتی (وب‌سایت یا صفحه اینستاگرام) کالای تقلبی یا گران خریده‌اید، در صورتی که دارای “اینماد” (نماد اعتماد الکترونیکی) باشند، می‌توانید از طریق خود اینماد (ecrc.ir) شکایت کنید. اگر فاقد نماد باشند، می‌توانید از طریق پلیس فتا (برای کلاهبرداری) یا همان سامانه 124 (برای گرانفروشی و تقلب) اقدام کنید.
3. شماره تلفن شکایت از سیگار فروشی چیست؟
بستگی به نوع تخلف شما دارد:
– برای گرانفروشی، کمفروشی و عدم درج قیمت: تلفن 124
– برای فروش به نوجوانان و تخلفات بهداشتی: تلفن 190
4. جریمه گرانفروشی سیگار چقدر است؟
میزان جریمه توسط قاضی سازمان تعزیرات حکومتی تعیین میشود و بستگی به میزان تخلف، تکرار آن و ارزش کالای تخلف شده دارد. این جریمه میتواند از چند برابر مبلغ تخلف تا پلمب واحد صنفی متغیر باشد.
5. اگر فروشنده ادعا کند که سیگار خارجی قیمت مصوب ندارد چه؟
حتی سیگارهای خارجی که به صورت قانونی وارد میشوند نیز دارای یک قیمت مصوب وارداتی و نرخ سود مشخص هستند. ادعای عدم وجود قیمت مصوب، اغلب بهانه‌ای برای گرانفروشی است. در هر صورت، فروشنده موظف به ارائه فاکتور خرید و درج قیمت فروش است. شما می‌توانید گرانفروشی را حتی بر اساس قیمت عرف بازار نیز در سامانه 124 ثبت کنید تا بازرسان قیمت واقعی را بررسی کنند.
نتیجه‌گیری: سکوت نکنید، پیگیری کنید!
بازار محصولات دخانی به دلیل تقاضای بالا و حاشیه سود جذاب (بهویژه در کالاهای قاچاق و تقلبی)، همواره مستعد تخلف است. شکایت از دخانیاتیها یک حق شهروندی و وظیفه‌ای اجتماعی است. با ثبت گزارش تخلف، نه تنها از ضرر مالی خود جلوگیری می‌کنید، بلکه به مراجع نظارتی کمک می‌کنید تا واحدهای متخلف را شناسایی و با آن‌ها برخورد کنند.
به یاد داشته باشید، مراجعی مانند سامانه 124 و سامانه 190 برای همین منظور ایجاد شدهاند و پیگیری شما میتواند از آسیبهای بزرگ‌تر، بهویژه فروش محصولات دخانی به نوجوانان و توزیع کالاهای تقلبی و مضر، جلوگیری کند. همیشه مستندات خود را کامل نگه دارید و با انتخاب مرجع درست، فرآیند شکایت را تا انتها پیگیری نمایید.
شما هم تجربه مشابهی داشته‌اید؟
آیا تا به حال با گرانفروشی یا فروش کالای تقلبی در دخانیاتیها مواجه شدهاید؟ تجربیات، سوالات و نتایج پیگیری‌های خود را در بخش نظرات با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید تا همه از آن بهره‌مند شوند.
