رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

در این مطلب به موضوع رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری اشاره شده است. شما می توانید در صورت نیاز به مشاوره حقوقی رایگان از طریق راههای ارتباطی با ما در تماس باشید 

 رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری به چه صورت است

ماده ۸۰- تقاضای ابطال مصوبات در هیئت عمومی دیوان، با تقدیم درخواست انجام می گیرد. در درخواست مذکور، تصریح به موارد زیر ضروری است:

الف)مشخصات و اقامتگاه درخواست کننده؛

ب)مشخصات مصوبه مورد اعتراض

پ)حکم شرعی یا مواد قانونی که ادعای مغایرت مصوبه با آن شده؛

ث)امضاء یا اثر انگشت درخواست کننده.

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

تبصره – درخواست ها توسط رئیس دیوان، به دفتر هیئت عمومی ارجاع می شود.

ماده ۸۱- در صورت عدم رعایت موارد مذکور در ماده فوق مدیر دفتر هیئت عمومی به شرح زیر اقدام می نماید:

– در مورد بند (الف) ظرف پنج روز قرار رد درخواست صادر می نماید.

– در مورد بند (ث) مطابق ماده (۲۸) این قانون عمل می نماید.

• در سایر موارد با ذکر جهات نقص، اخطاریه صادر و متقاضی مکلف است ظرف ده روز پس از ابلاغ، نسبت به رفع نقص اقدام کند. در غیر این صورت، قرار رد درخواست صادر میشود. این قرار، قطعی است.
• رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

ماده ۸۲- مدیر دفتر هیئت عمومی، درخواست را به نظر رئیس دیوان می رساند. چنانچه درخواست مشمول ماده (۸۵) این قانون باشد، رئیس یا معاون قضائی وی، وفق حكم أن ماده اقدام می کند و در بقیه موارد، درخواست جهت اخذ پاسخ از مرجع تصویب کننده، به دفتر اعاده میشود و در نوبت رسیدگی قرار می گیرد.

ماده ۸۳- مدیر دفتر هیئت عمومی نسخه ای از درخواست و ضمائم آن را برای مرجع تصویب کننده، ارسال می کند. در هر صورت، پس از انقضاء مهلت مزبور، هیئت عمومی به موضوع رسیدگی و تصمیم مقتضی اتخاذ می نماید.

ماده ۸۴- اموری که مطابق قانون در صلاحیت هیئت عمومی دیوان است، ابتدا به پست های تخصصی مرکب از حداقل پانزده نفر از قضات دیوان ارجاع می شود. رسمیت جلسات هیئت های تخصصی منوط به حضور دو سوم اعضاء است که به ترتیب زیر عمل می کنند.

الف)در صورتی که نظر اکثریت مطلق هیئت تخصصی بر قبول شکایت و ابطال مصوبه باشد، پرونده به همراه نظریه هیئت جهت اتخاذ تصمیم به هیئت عمومی ارسال می شود؛

تبصره ۱- تصمیمات هیئت های تخصصی بلافاصله به اطلاع قضات دیوان میرسد.

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

تبصره ۲- هرگاه مصوبه مورد شکایت به لحاظ مغایرت با موازین شرعی برای رسیدنی مطرح باشد موضوع جهت اظهارنظر به شورای نگهبان ارسال می شود. نظر فقهای شورای نگهبان برای هیئت عمومی و هیئت های تخصصی لازم الاتباع است.

لازم به ذکر است شما می توانید از طریق 1 با بهترین وکلای دیوان دفتر حقوقی تهران وکیل در ارتباط باشید و ضمن آگاهی از 1 ، سوالات و مشکلات خود را با 1 این دفتر حقوقی در جریان بگذارید.

ماده ۸۵- در مواردی که به تشخیص رئیس دیوان، رسیدگی به درخواست ابطال مصوبه موضوعا منتفی باشد؛ مانند موارد استرداد درخواست از سوی متقاضی با وجود رأى قبلی دیوان در مورد مصوبه، رئیس دیوان قرار رد درخواست را صادر می کند. این قرار قطعی است.

ماده ۸۶- در صورتی که رئیس قوه قضائیه با رئیس دیوان به هر نحو از مغایرت یک مصوبه با شرع یا قانون یا خروج آن از اختیارات مقام تصویب کننده مطلع شوند، موظفند موضوع را در هیئت عمومی مطرح و ابطال مصوبه را درخواست نمایند.

ماده ۸۷- در صورتی که مصوبه ای به لحاظ مغایرت با موازین شرعی برای رسیدگی مطرح باشد، موضوع جهت اظهارنظر به شورای نگهبان ارسال میشود. نظر فقهای شورای نگهبان برای هیئت عمومی لازم الاتباع است.

ماده ۸۸ – هیئت عمومی، در اجرای بند (۱) ماده (۱۲) این قانون می تواند تمام یا قسمتی از مصوبه را ابطال نماید.

ماده ۸۹- هرگاه در موارد مشابه، آراء متعارض از یک یا چند شعبه دیوان صادر شده باشد، رئیس دیوان موظف است به محض اطلاع، موضوع را ضمن تهیه و ارائه گزارش در هیئت عمومی دیوان مطرح نماید. هیئت عمومی پس از بررسی و احراز تعارض و اعلام رأی صحیح، نسبت به صدور رأی اقدام می نماید. این رأی برای شعب دیوان وسایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است. اثر آراء وحدت رویه مذکور نسبت به آینده است و موجب نقض آراء سابق نمی شود لکن در مورد احکامی که در هیئت عمومی مطرح و غیرصحیح تشخیص داده شده شخص ذی نفع ظرف یک ماه از تاریخ درج رأی در روزنامه رسمی حق تجدیدنظرخواهی را دارد. در این صورت پرونده به شعبه تجدیدنظری که قبلا در پرونده دخالت نداشته ارجاع می شود و شعبه مذکور موظف به رسیدگی و صدور رأی بر طبق رأی مزبور است.

ماده ۹۰- هرگاه در موضوع واحد حداقل پنج رأی مشابه از دو یا چند شعبه دیوان صادر شده باشد، رئیس دیوان می تواند موضوع را در هیئت عمومی مطرح و تقاضای تسری آن را نسبت به موضوعات مشابه نماید. در صورتی که هیئت عمومی آراء صادر شده را صحیح تشخیص دهد، آن را برای ایجاد رویه تصویب می نماید. این رأی برای سایر شعب دیوان، ادارات و اشخاص حقیقی و حقوقی مربوط لازم الاتباع است.

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

تبصره- پس از صدور رأی ایجاد رویه، رسیدگی به شکایات موضوع این ماده در شعب دیوان به صورت خارج از نوبت و بدون نیاز به ارسال نسخه ای از دادخواست و ضمائم آن برای طرف شکایت، انجام می گیرد.

ماده ۹۱- طرح آراء قبلی هیئت عمومی برای رسیدگی مجدد در هیئت عمومی، در موارد ادعای اشتباه یا مغایرت با قانون یا تعارض با یکدیگر، مستلزم اعلام اشتباه از سوی رئیس قوه قضائیه با رئیس دیوان یا تقاضای کتبی و مستدل بیست نفر از قضات دیوان است.

ماده ۹۲ – چنانچه مصوبه ای در هیئت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی هیئت عمومی در مصوبات بعدی، الزامی است. هرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی هیئت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت بدون رعایت مفاد ماده (۸۳) این قانون و فقط با دعوت نماینده مرجع تصویب کننده، در هیئت عمومی مطرح مینماید.

ماده ۹۳- افرادی که در اجرای آراء هیئت عمومی، خود را ذی نفع میدانند. در صورت عدم اجرای آن از سوی مسئولان ذی ربط، می توانند رسیدگی به استنکاف مسئول مربوط را از دیوان، درخواست نمایند. این درخواست از سوی رئیس دیوان، به یکی از شعب تجدیدنظر ارجاع می شود. شعبه مذکور در صورت احراز ذی نفع بودن درخواست کننده و استنکاف مسئول مربوط، به موجب ماده (۱۰۹) این قانون اتخاذ تصمیم می نماید.

ماده ۹۴- در صورتی که آراء هیئت عمومی دیوان از سوی رئیس قوه قضائیه خلاف موازین شرع تشخیص داده شود، هیئت عمومی با توجه به نظر رئیس قوه قضائیه تجدیدنظر می نماید.

ماده ۹۵- احکام صادر شده از هیئت عمومی دیوان که مستلزم عملیات اجرایی باشد از طریق دفتر هیئت عمومی به واحد اجرای احکام دیوان ابلاغ می گردد. واحد اجرای احکام دیوان موظف است مراتب را به مبادی ذی ربط اعلام نماید. مراجع مذکور مکلف به اجرای حكم و اعلام نتیجه به دیوان می باشند و در صورت استنکاف طبق ماده (۱۱۰) این قانون اقدام می شود.

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

ماده ۹۶ – اداره جلسات هیئت عمومی و هیئت های تخصصی وفق این قانون، مطابق آیین نامه ای است که ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، به تصویب رئیس قوه قضائیه می رسد.

ماده ۹۷ رأی هیئت عمومی مطابق نظر اکثریت اعضاء توسط رئیس دیوان یا یکی از اعضاء اکثریت هیئت به انتخاب رئیس دیوان انشاء می گردد.

تبصره – ابلاغ و اصلاح آراء هیئت عمومی مطابق مقررات آیین دادرسی مدنی است.

جدول خلاصه: رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری

پرسش و پاسخ متداول

سوال: هیئت عمومی دیوان عدالت اداری چه وظیفه‌ای دارد؟

وظیفه اصلی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، رسیدگی به اختلاف نظرهای بین شعب دیوان در خصوص آراء صادره، بررسی ابهامات قانونی و رسیدگی به پرونده‌هایی با اهمیت خاص از نظر وحدت رویه قضایی است.

سوال: چه زمانی پرونده‌ای به هیئت عمومی ارجاع می‌شود؟

ارجاع پرونده به هیئت عمومی دیوان عدالت اداری زمانی صورت می‌گیرد که اختلاف نظر بین شعب دیوان در خصوص یک موضوع خاص وجود داشته باشد، یا ابهامی در قوانین و مقررات مرتبط با پرونده وجود داشته باشد، یا پرونده دارای اهمیت ویژه‌ای از نظر وحدت رویه قضایی باشد.

سوال: رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری چه جایگاهی دارد؟

رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری قطعی و لازم‌الاجرا است و برای همه مراجع قضایی و اداری لازم‌الاتباع می‌باشد. این رأی به عنوان ملاک عمل برای حل و فصل پرونده‌های مشابه در آینده نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سوال: آیا امکان اعتراض به رای هیئت عمومی وجود دارد؟

خیر، رای هیئت عمومی دیوان عدالت اداری قطعی و غیر قابل فرجام است و امکان اعتراض به آن وجود ندارد.

نتیجه گیری و سخن نهایی

رسیدگی در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری نقشی کلیدی در تضمین وحدت رویه قضایی و رعایت حقوق شهروندان ایفا می‌کند. این هیئت با رسیدگی به پرونده‌های دارای ابهام قانونی یا اختلاف نظر بین شعب دیوان، به ایجاد ثبات در نظام حقوقی کشور کمک شایانی می‌نماید. اهمیت این نقش در جلوگیری از تضییع حقوق شهروندان و تأمین عدالت قضایی بر کسی پوشیده نیست. مطالعه و بررسی دقیق فرآیند رسیدگی در هیئت عمومی برای حقوقدانان، وکلا و عموم شهروندان ضروری است تا از حقوق خود آگاه بوده و در صورت لزوم از آن دفاع کنند. با توجه به جایگاه ویژه این هیئت در نظام قضایی، توجه به عملکرد و آرای آن برای شناخت بهتر حقوق و تکالیف شهروندی در کشور الزامی است.