در این مطلب به موضوع اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع اشاره شده است. شما می توانید در صورت نیاز به مشاوره حقوقی رایگان از طریق راههای ارتباطی با ما در تماس باشید .
اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع
اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع به چه صورت است؟
پرسش: در یک قرارداد بیع شرط شده است در صورتی که هریک از طرفین از معامله منصرف شود باید مبلغ پنجاه میلیون ریال به طرف مقابل پرداخت کند آثار و ضمانت اجرای چنین شرطی چیست؟
نظر اول
آنچه در اعمال حقوقی ملاک تصمیم گیری است قصد و رضای معامل یا متعاملین است و مطابق قاعده: « العقود تابعة للقصود»باید قصد طرفین معامله از درج چنین شرط یاقیدی را احراز کرد. با توجه به اینکه درج چنین جمله ای در ضمن معامله مسلما از نظر طرفین قرارداد دارای آثار حقوقی است و منظور آنها نیز صرف نظر از تثبیت و استحکام معامله، ایجاد حق فسخ برای هر کدام از طرفین برای مدت نامحدود نیست و با توجه به این که حق انصراف و عدول از معامله ای را که ضمن عقد، طرفین بر آن توافق کرده اند نمی توان بدون سبب قانونی از آنها سلب کرد، چنین شرطی وفق قاعده: «المؤمنون عند شروطهم»برای طرفین لازم الاتباع است؛ لیکن در صورت نداشتن مهلت معین برای انصراف، مدت شرط را باید منصرف و به مدت متعارف کرد؛ زیرا نه قصد طرفین، ایجاد حق فسخ به صورت نامحدود است و نه عرف و قانون حق فسخ برای مدت نامعلوم را می پذیرد (ماده ۲۲۵ قانون مدنی).
نظر دوم
نظر به اینکه شرط مندرج در ضمن عقد از مصادیق خیار شرط است که مدت آن معین و مشخص نشده است و با توجه به اینکه خیار شرط موجب غرری شدن معامله و در نتیجه بطلان عقد می شود، معامله و شرط ضمن آن به جهت حدوث غرر و مطابق ماده ۴۰۱ قانون مدنی باطل است.
نظر سوم
با توجه به اینکه قصد طرفین عقد از درج چنین شرط یا قیدی، اختیار انصراف از معامله برای هر کدام از طرفین در هر زمان است که این موضوع با قواعد شرط خیار تفاوت اساسی دارد و با توجه به این که نظر متعاقدین، تعیین خسارت برای تخلف از انجام عهد است و در حقیقت نوعی سازش برای حل اختلاف احتمالی در آینده است، آنچه تحت عنوان شرط در ضمن چنین قراردادی درج شده در حقیقت نوعی وجه التزام است که برای تخلف از انجام تعهد است. لیکن باید توجه داشت که وجه التزام جانشین خسارت وارده است و به این جهت متعهدله یا مشروط له حق دریافت اصل متعهد و وجه التزام را همزمان ندارد و طرف قرارداد نیز مکلف است یا اصل تعهد را انجام دهد یا در صورت انصراف از انجام معامله، وجه التزام معین شده را پرداخت کند که رأی اصراری شماره ۹۶ مورخ ۱۳۶۸/۹/۷ هیئت عمومی دیوان عالی کشور نیز مؤید این نظر است. با این وجود،وجه التزام برای عدم انجام تعهد و یا تاخیر در انجام تعهد است و به این جهت در صورتی که طرفین تعهدات خود را کاملا انجام و اجرا کرده باشد، معامله تمام شده است و وجه التزام نیز منتفی می شود.
اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع
در صورت نیاز به 1 می توانید در هر ساعت از شبانه روز با دفتر حقوقی تهران وکیل تماس حاصل فرمایید. همچنین می توانید به منظور دریافت 1 در ساعات غیر اداری از طریق راه های ارتباطی موجود در وب سایت اقدام فرمایید. همچنین می توانید در صورت نیاز نسبت به دریافت مشاوره حقوقی ار طریق واتساپ نیز اقدام فرمایید.
نظر کمیسیون نشست قضائی (۱) مدنی درباره اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع
چنانچه دادرس دادگاه از مفاد و مدلول عقد، احراز کند که مراد از شرط تعیین انصراف از معامله، با توجه به کیفیت قرارداد مبایعه، تعدد مطلوب بوده و شرط مقید در مبایعه نامه در واقع وجه التزام عدم حضور به موقع در دفتر اسناد رسمی برای تنظیم سند رسمی است و با توجه به اصل لزوم قراردادها طرفین به نحو ملزمی، ملتزم به اجرای قرار شده اند و تا تاریخ تنظیم سند رسمی اعمال خیار شرط ننموده اند، حکم به الزام به تنظیم سند رسمی و در صورت مطالبه وجه التزام تخلف از حضور در دفتر اسناد رسمی با احراز تحقق شرایط آن حکم محکومیت متخلف به نحو مقتضی صادر خواهد شد. مطابق عرف حاکم بر قراردادها، چنین شروطی را لوازم عرفی معامله موضوع ماده ۲۲۵ قانون مدنی است که با توجه به قصد و نیت طرفین معمولا برای استحکام معامله است و قید چنین شروطی از مصادیق خیار شرط موضوع ماده ۳۹۹ قانون مدنی نیست؛
اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع
زیرا على الاصول خیار شرط ناظر به این است که در مدت معینی برای خریدار یا فروشنده یا هر دو یا شخص خارجی اختیار فسخ معامله باشد نه اینکه اعمال آن منوط به تخلف از انجام تعهد باشد.
جدول خلاصه: اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع
| نوع شرط | اثر شرط | ضمانت اجرا |
|---|---|---|
| شرط تعلیقی | تعلیق اثر عقد تا تحقق شرط | فسخ یا ابطال عقد در صورت عدم تحقق شرط (بسته به نوع شرط) |
| شرط فسخ | ایجاد حق فسخ برای طرفین در صورت تحقق شرط | فسخ قرارداد توسط طرف دارای حق فسخ |
| شرط حلّ | انحلال عقد در صورت تحقق شرط | انحلال خودکار عقد با تحقق شرط |
| شرط ضمنی | اثر ضمنی بر قرارداد | مطابق با قواعد عام قراردادها |
| شرط صریح | اثر صریح و مشخص بر قرارداد | مطابق با متن قرارداد و قوانین مربوطه |
پرسش و پاسخ متداول
سوال: تفاوت بین شرط تعلیقی و شرط فسخ چیست؟
شرط تعلیقی، وقوع یا عدم وقوع آن، سبب تعلیق اثر عقد میشود، تا زمانی که شرط محقق شود. اما شرط فسخ، حق فسخ را برای طرفین قرارداد ایجاد میکند در صورت تحقق شرط.
سوال: آیا هر شرطی در بیع قابل قبول است؟
خیر، شرط باید مشروع و منطبق با قوانین و مقررات باشد. شرط خلاف شرع و نظم عمومی باطل است.
سوال: ضمانت اجرای عدم تحقق شرط تعلیقی چیست؟
در صورت عدم تحقق شرط تعلیقی، ممکن است عقد باطل یا قابل فسخ باشد، بسته به ماهیت و نوع شرط.
سوال: نقش دادگاه در اختلافات مربوط به شرط در قرارداد بیع چیست؟
دادگاه وظیفه دارد در صورت بروز اختلاف، شرط را تفسیر و ضمانت اجرای آن را تعیین کند.
سوال: آیا می‌توان شرطی را در قرارداد بیع اضافه کرد که بعدا به ضرر یکی از طرفین باشد؟
بله، مشروط بر آنکه این شرط مشروع و قانونی باشد و با توافق طرفین صورت گیرد. اما این شرط باید به روشنی در قرارداد نوشته شود.
نتیجه گیری و سخن نهایی
بررسی اثر و ضمانت اجرای شرط در یک قرارداد بیع از اهمیت ویژهای برخوردار است. شناخت انواع شرط (تعلیقی، فسخ، حلّ و …) و آثار قانونی آنها، برای طرفین قرارداد ضروری است تا از بروز اختلافات احتمالی جلوگیری شود. در صورت وجود ابهام یا اختلاف در مورد شرط، مراجعه به دادگاه و استفاده از مشاوره حقوقی متخصص امری ضروری است تا حقوق طرفین به درستی احراز و اجرا گردد. استفاده از کلمات کلیدی مرتبط مانند “شرط بیع”، “فسخ قرارداد”، “حقوقی بیع” می تواند در بهبود سئو این محتوا موثر باشد.
بدون دیدگاه